Terimler Sözlüğü

A

• Atık Yönetimi: Atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi ve bertaraf edilmesi sürecidir. Etkili bir atık yönetimi çevre kirliliğini önler ve geri dönüşümü kolaylaştırır. Sıfır atık hedefi bu sürecin ideal sonucudur.

B

• Biyomimikri: Doğadaki çözümleri taklit ederek sürdürülebilir teknolojiler üretme yaklaşımıdır.

• Biyoçeşitlilik: Bir ekosistemde bulunan canlı türlerinin çeşitliliğidir. Ekolojik denge için korunması hayati önem taşır.

• Biyoçar: Organik atıkların piroliz edilmesiyle elde edilen karbon açısından zengin madde. Toprağın su tutma kapasitesini artırır ve sera gazı salınımını azaltır.

• Biyoplastik: Yenilenebilir biyokütlelerden üretilir. Fosil bazlı plastiklere göre daha düşük karbon ayak izine sahiptir.

• Biyofiltrasyon: Kirli hava veya suyun mikroorganizmalar içeren ortamlardan geçirilerek temizlenmesi işlemidir.

C

• Çevresel Adalet (Environmental Justice): Farklı sosyal grupların çevre politikalarından eşit şekilde yararlanması ve çevresel zararların adil dağılması ilkesidir. İklim değişikliği tartışmalarında küresel Kuzey–Güney eşitsizliğini gündeme taşır.

D

• Doğa Dostu Ürünler: Çevreye zarar vermeyen ya da minimum zarar veren şekilde üretilmiş, genellikle geri dönüştürülebilir veya enerji tasarruflu ürünlerdir.

• Döngüsel Ekonomi: Kaynakların ve ürünlerin ömrünü uzatarak atıkları en aza indirmeyi ve yeniden kullanım–geri dönüşüm süreçlerini teşvik eden ekonomik modeldir.

• Doğal Sermaye (Natural Capital): Ekonomiye katkı sağlayan doğal kaynakların toplam değeridir.

E

• Ekolojik Ayak İzi: İnsan faaliyetlerinin doğa üzerindeki baskısını ölçen göstergedir.

• Enerji Verimliliği: Aynı hizmeti daha az enerji tüketerek sağlama ilkesidir.

F

• Fosil Yakıt Bağımlılığı: Petrol, kömür ve doğal gaz gibi tükenebilir kaynaklara dayalı enerji üretiminin ekonomik ve ekolojik kırılganlıklara yol açması durumudur. Yeşil dönüşümün ana hedeflerinden biri bu bağımlılığın azaltılmasıdır.

G

• Geri Dönüşüm: Atıkların yeniden işlenerek hammadde haline getirilmesi ve tekrar kullanılabilir hale getirilmesi sürecidir.

H

• Hidrojel: Su tutma kapasitesi çok yüksek polimer yapı. Kuraklık riskine karşı tarımda toprağın su tutma kapasitesini artırmak için kullanılır.

İ

• İklim Değişikliği: Atmosferdeki sera gazlarının artışıyla ortaya çıkan, uzun vadeli sıcaklık ve hava koşullarındaki değişikliklerdir.

J

• Jeotermal Enerji: Yer altındaki sıcak su ve buhardan elektrik üretme yöntemidir.

K

• Karbon Ayak İzi: Bireylerin, kurumların ya da ülkelerin atmosfere saldığı toplam sera gazı miktarıdır.

• Karbon Yakalama ve Depolama (CCS): Fosil yakıt kullanımı sonucu ortaya çıkan CO₂'nin bacalarda yakalanarak yer altına veya okyanus tabanına enjekte edilmesi sistemidir.

M

• Metan Emisyonu: Karbondioksitten yaklaşık 25 kat daha güçlü bir sera gazı olan CH₄ salınımı; tarım, atık yönetimi ve enerji üretimi süreçlerinde kritik rol oynar.

N

• Net Sıfır (Net Zero): Atmosfere salınan sera gazları ile atmosferden çekilen sera gazlarının dengelenmesi durumudur.

O

• Okyanus Asitlenmesi: Atmosferdeki CO₂'nin deniz suyunda çözünmesi sonucu deniz ekosistemlerinin dengesini bozması. Mercan resifleri ve balıkçılık açısından ciddi risk oluşturur.

P

• Permakültür: Tarım ve yaşam alanlarını ekosistem prensiplerine göre tasarlayan sürdürülebilir yaşam yaklaşımıdır.

R

• Rüzgar Türbini: Rüzgarın kinetik enerjisini önce mekanik, ardından elektrik enerjisine dönüştüren sistemdir.

S

• Sera Gazları: Atmosferde ısıyı tutarak küresel ısınmaya yol açan gazlardır (örn. CO₂, CH₄, N₂O).

• Sürdürülebilirlik: Doğal kaynakların gelecek nesilleri de düşünerek sorumlu ve verimli bir şekilde kullanılması anlayışıdır.

• Sıfır Atık: Atıkların geri dönüştürülmesi ve yeniden kullanılması yoluyla çöp oluşumunu en aza indirmeyi hedefleyen sistemdir.

T

• Temiz Enerji Teknolojileri: Karbon salınımı düşük, çevre dostu enerji üretim yöntemlerini kapsayan teknolojik çözümler (ör. güneş panelleri, hidrojen yakıt hücreleri).

U

• Uluslararası İklim Diplomasisi: Paris Anlaşması, COP zirveleri ve yeşil finans mekanizmaları gibi küresel karar alma süreçlerinde devletler, şirketler ve STK'ların yürüttüğü diplomasi faaliyetleridir.

V

• Volkanik Enerji (Geothermal Variant): Derin jeotermal faaliyetlerin kullanılmasıyla elde edilen yenilenebilir enerji türü. Henüz sınırlı bölgelerde uygulanabilir olsa da gelecek için potansiyel taşır.

Y

• Yeşil Dönüşüm (Green Transition): Ekonomik ve sosyal sistemlerin çevre dostu, düşük karbonlu bir yapıya evrilmesi sürecidir.

• Yenilenebilir Enerji: Güneş, rüzgar, hidroelektrik ve jeotermal gibi kendini sürekli yenileyen enerji kaynaklarıdır.

Z

• Yeşil Finans (Green Finance): Çevre dostu yatırımları destekleyen, karbon azaltım projelerine kaynak sağlayan finansal mekanizmalar (yeşil tahviller, karbon kredileri).